15.1.De rechtbank begrijpt de beroepsgronden van eiser over de uitoefening van de bestuursdwang aldus, dat volgens eiser niet de minst bezwarende wijze van uitvoering is gekozen. Het wegvoeren van het kunstwerk in zijn geheel had over water gekund. Dan was de uitvoering van de last niet alleen veel minder duur geweest, maar was [naam kunstwerk] ook (beter) behouden gebleven en niet, zoals nu het geval is, verloren gegaan. Eiser heeft ter onderbouwing hiervan gewezen op de brief van [naam 5] van [naam bedrijf 1] Waterwerken. De rechtbank begrijpt eisers beroepsgronden voorts aldus dat er volgens eiser bijzondere omstandigheden zijn die maken dat de gemaakte kosten niet bij hem kunnen worden neergelegd. Het ging hier immers om een kunstwerk in wording waar eiser vele jaren aan had gewerkt en de voorzieningenrechter van de Afdeling had er in de belangenafweging nog op gewezen dat een andere locatie binnen of buiten de gemeente Amsterdam op voorhand niet onmogelijk was. Om deze beroepsgronden te kunnen bespreken, zet de rechtbank in de volgende overwegingen eerst het juridisch kader voor kostenverhaal bestuursdwang uiteen.

15.2.Op grond van 5:25 van de Algemene wet bestuursrecht worden de kosten voor toepassing van bestuursdwang op de overtreder verhaald, tenzij de kosten niet of niet geheel te zijnen laste behoren te komen. Het is aan de overtreder om aannemelijk te maken dat er bijzondere omstandigheden zijn die nopen tot de conclusie dat de kosten van de toepassing van bestuursdwang redelijkerwijs niet of niet geheel voor zijn rekening behoren te komen.1 De Afdeling heeft over kostenverhaal in diverse uitspraken het volgende overwogen:

15.3.Uit de uitspraak van het College van Beroep voor Bedrijfsleven (Cbb) van 9 oktober 20172 volgt dat de kosten niet (geheel) op de overtreder worden verhaald als het bestuursorgaan niet heeft gekozen voor de minst bezwarende wijze om uitvoering te geven aan de last. De rechtbank verwijst naar rechtsoverweging 5.1 van deze uitspraak:

15.4.In zijn conclusie van 4 april 2018 schrijft Advocaat-Generaal Wattel dat er bijzondere omstandigheden zijn die kunnen nopen tot afzien of matigen van kostenverhaal na toepassing van bestuursdwang. In een tussenconclusie vervat in punt 7.2.10 noemt AG Wattel als bijzondere omstandigheden de volgende:

15.5.Eiser diende [naam kunstwerk] van de locatie te verwijderen na de ongegrondverklaring van het beroep tegen de last onder bestuursdwang en de afwijzing van het verzoek om voorlopige voorziening door de voorzieningenrechter van de Afdeling. Eiser heeft dat niet gedaan en het college heeft er toen voor gekozen om zelf de last onder bestuursdwang uit te voeren. Het zou chic zijn geweest als het college het hoger beroep van eiser over de bestuursdwang zou hebben afgewacht alvorens over te gaan tot uitvoering – de Afdeling zou immers theoretisch gezien tot een ander oordeel dan de rechtbank kunnen komen over de bestuursdwang – maar na afwijzing van eisers verzoek om voorlopige voorziening bij de Afdeling was het college daartoe juridisch niet gehouden. In beginsel mocht het college dus overgaan tot het zelf uitvoeren van bestuursdwang.

15.6.

15.8.Dan resteert nog wel de vraag of – binnen de gekozen wijze van uitvoering van de bestuursdwang, concreet: niet in zijn geheel over water – op de minst bezwarende wijze te werk is gegaan. Daarbij moet de rechtbank volgens de jurisprudentie ook kijken naar de vraag of fundamentele rechten van eiser zijn geschonden of dat bij de uitvoering op andere wijze verwijtbaar is gehandeld.3 Het komt dan aan op de vraag of bij het demonteren en weghalen van [naam kunstwerk] van de locatie is geprobeerd om [naam kunstwerk] , dat een kunstwerk in al tamelijk vergevorderde staat van wording was, zoveel mogelijk intact te laten of in ieder geval is getracht om zoveel mogelijk delen van [naam kunstwerk] te behouden, ook met het oog op bescherming van het eigendomsrecht en de mogelijkheid tot wederopbouw van het kunstwerk op een mogelijke andere locatie.

15.9.Op basis van de stukken, waaronder de op youtube geplaatste film ‘De Verbijstering’, en het verhandelde op de zitting, komt de rechtbank tot het oordeel dat onvoldoende is geprobeerd om [naam kunstwerk] , of in ieder geval delen van [naam kunstwerk] , intact te laten. Het demonteren en wegvoeren heeft plaatsgevonden met grote zware machines en zonder overleg met eiser. Verweerder heeft weliswaar een zeker gedeelte van [naam kunstwerk] ondergebracht op een opslaglocatie in Haarlem en de kosten van opslag voor haar rekening genomen, wat zorgvuldig en te waarderen is. De rechtbank stelt echter ook vast dat grote delen van [naam kunstwerk] bij het demonteren stuk en verloren zijn gegaan. Ook delen van eisers atelier, onder andere zich daar bevindende schilderijen, zijn bij de uitoefening van de bestuursdwang stuk gegaan.

15.10.Alle bovengenoemde omstandigheden in ogenschouw nemend is naar het oordeel van de rechtbank door het college niet voor de minst bezwarende weg van uitvoering van de bestuursdwang gekozen en zijn er ook bijzondere omstandigheden aanwezig die maken dat de kosten van de uitoefening van bestuursdwang niet bij eiser kunnen worden ingevorderd. De rechtbank komt tot dit oordeel met betrekking tot het totale bedrag aan kosten, nu en niet de minst bezwarend weg is gekozen en sprake is van bijzondere omstandigheden. Als gevolg hiervan berust het besluit tot de vaststelling en invordering van de kosten niet op een zorgvuldige voorbereiding, is dit besluit niet deugdelijk gemotiveerd en is het besluit in strijd met de algemene bepaling over kostenverhaal bestuursdwang. Het bestreden besluit is daarom in strijd met de artikelen 3:2, 5:25 en 7:12, eerste lid, van de Awb. De rechtbank zal het bestreden besluit vernietigen wegens strijd met deze bepalingen. Nu de zaak al lang sleept, zal de rechtbank zelf in de zaak voorziend het primaire besluit van 22 juli 2019 herroepen om een einde te maken aan het geschil.