Rb. Gelderland 20 november 2024, ECLI:NL:RBGEL:2024:8302 – Ook de rb Gelderland vindt boete voor voorschrijven ivermectine in strijd met lex certa beginsel.

Print deze pagina

Is de minister bevoegd om een boete op te leggen?

6. De rechtbank stelt vast dat tussen partijen niet in geschil is dat eiseres in de periode van 1 april 2021 tot en met 7 december 2021 52 keer ivermectine en 4 keer hydroxychloroquine off-label heeft voorgeschreven.

6.1.Partijen verschillen van mening over hoe artikel 68 van de Gnw dient te worden uitgelegd en welke gedraging strafbaar is gesteld. Dit raakt het lex-certabeginsel.

6.1.1.Het lex-certabeginsel ligt onder meer besloten in artikel 5:4, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en artikel 7 van het EVRM6. Het lex-certabeginsel vereist dat strafbepalingen duidelijk en begrijpelijk omschreven zijn. Het gaat er daarbij om dat de rechtsnorm duidelijk en bepaalbaar is. Een burger of onderneming moet kunnen weten op basis van welke gedragingen hij kan worden gestraft. Het rechtszekerheidsbeginsel verplicht daar ook toe: verboden gedragingen moeten op een zo duidelijk mogelijke wijze worden omschreven. Daarbij moet niet uit het oog worden verloren dat de wetgever soms met een zekere vaagheid, door het gebruik van algemene termen, verboden gedragingen omschrijft om te voorkomen dat gedragingen die strafwaardig zijn buiten het bereik van die omschrijving vallen. Die vaagheid kan soms nodig zijn, omdat niet altijd te voorzien is op welke wijze de te beschermen belangen in de toekomst zullen worden geschonden en omdat, indien dit wel is te voorzien, de omschrijvingen van verboden gedragingen anders te verfijnd worden met als gevolg dat de overzichtelijkheid wegvalt en daarmee het belang van de algemene duidelijkheid van wetgeving schade lijdt.7

6.2.De rechtbank stelt vast dat artikel 68 van de Gnw verschillende termen bevat die uitleg vergen, zoals ‘beroepsgroep’, ‘protocollen’, ‘standaarden’ en ‘in ontwikkeling’. Deze termen staan niet in de begripsbepalingen van de Gnw opgenomen en ook uit de wetsgeschiedenis komt niet naar voren welke uitleg de wetgever aan deze termen heeft bedoeld te geven.

6.2.1.

Over de term ‘beroepsgroep’ merkt de rechtbank op dat niet duidelijk is of daar (in dit geval) alleen huisartsen onder vallen. Een dergelijke uitleg volgt niet uit de tekst of strekking van de Gnw. Dit laat de mogelijkheid open dat de term ‘beroepsgroep’ breder moet worden uitgelegd, en dat bijvoorbeeld ook een groep van specialisten hieronder kan vallen, of wellicht een groep van medici en paramedici met diverse achtergronden, zoals in dit geval de zelfzorgcovidgroep. Ook wanneer de minister wel gevolgd wordt in zijn stelling dat in dit geval voor de uitleg van de term ‘beroepsgroep’ gekeken moet worden naar alleen huisartsen, staat dat er niet per definitie aan in de weg dat buiten de NHG andere groepen waarin onder andere huisartsen zich hebben verenigd een beroepsgroep vormen. Hierbij heeft eiseres zelfs de vraag opgeworpen of een beroepsgroep Nederlands moet zijn of dat ook buitenlandse beroepsgroepen hieronder kunnen vallen. Soortgelijke vragen kunnen eveneens gesteld worden bij de termen ‘protocollen’ en ‘standaarden’. Ook hier komt bijvoorbeeld de vraag op of een arts zich bij het off-label voorschrijven van geneesmiddelen alleen kan baseren op Nederlandse protocollen of standaarden of mogelijk ook op protocollen of standaarden die in het buitenland bestaan.

Eiseres heeft op de zitting toegelicht dat er wel degelijk een (Nederlands) protocol was, namelijk het zelfzorgcovidprotocol. De rechtbank acht daarbij van belang dat dit protocol is onderbouwd met vele onderzoeken. Dat die onderzoeken hun oorsprong niet in Nederland hebben, doet daaraan niet af. Ziektes houden niet op bij de Nederlandse grenzen. Covid-19 hield de hele wereld in zijn greep en niet alleen in Nederland werd onderzoek gedaan naar geneesmiddelen voor Covid-19.

6.2.2.

Verder is het naar het oordeel van de rechtbank niet zonder meer duidelijk wanneer iets kwalificeert als een protocol of standaard ‘in ontwikkeling’. Dit hangt samen met het voorgaande. Wanneer een protocol of standaard door een beperktere groep kan worden opgesteld, is het mogelijk dat er eerder gezegd kan worden dat een protocol of standaard ‘in ontwikkeling’ is, ook als daarover wellicht geen consensus bestaat binnen de medische wereld.

De reikwijdte van dit begrip volgt ook niet uit de tekst of de strekking van de Gnw.

Eiseres heeft ter zitting toegelicht dat voor het ontwikkelen dan wel het bestaan van een protocol of standaard niet noodzakelijkerwijs nodig is dat de meerderheid binnen een beroepsgroep overeenstemming heeft bereikt.

6.3.Nu noch uit de Gnw noch uit de wetgeschiedenis kan worden opgemaakt hoe de voorgaande vragen moeten worden beantwoord, is het voor artsen niet bij voorbaat duidelijk welke gedragingen een overtreding van artikel 68 van de Gnw opleveren. Omdat het hier gaat om een bepaling, waarbij op niet-naleving daarvan een straffende sanctie staat in de vorm van een bestuurlijke boete, acht de rechtbank het op basis van deze bepaling optreden tegen eiseres in de gegeven omstandigheden in strijd met het lex-certabeginsel. Dat de IGJ op haar website op 25 maart 2021 bekend heeft gemaakt dat er boetes zullen worden opgelegd voor het off-label voorschrijven van ivermectine en hydroxychloroquine bij Covid-19 en dat dit bericht in de media veelvuldig is gedeeld, maakt dit niet anders. Deze aankondiging vervangt niet een deugdelijke wettelijke basis voor een straffende sanctie, zoals deze boete.

6.4.Dit betekent dat er geen sprake is van overtreding van een verbod waarvan de inhoud van tevoren voldoende duidelijk was omschreven. Het is daarom niet in overeenstemming met artikel 5:4, tweede lid, van de Awb om een boete op te leggen. De rechtbank vindt dat de minister niet bevoegd is tot het opleggen van de boete aan eiseres wegens overtreding van artikel 68, eerste lid, van de Gnw.

 

https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBGEL:2024:8302

Print deze pagina

Leave a Reply

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *